Rimsko carstvo je bilo jedno od najnaprednijih i najmoćnijih civilizacija koja je ostavila trag u historiji. Često se krajem Rimskog carstva smatra 476. godina kada je varvarski ratnik Odoakar svrgnuo poslednjeg rimskog cara. Međutim, stvarni kraj Rimskog carstva predstavlja pad Kontantinopolja iliti Carigrada, hiljadu godina kasnije.
Nakon pada zapadnog Rimskog carstva, ostalo je da postoji istočno Rimsko carstvo, još hiljadu godina. Stanovnici Bizantije se sebe nazivali Romejima, i među njima nije bilo dileme da su oni stanovnici Rimskog carstva.
Konstantinopolj je osnovao car Konstantin 330. godine na međi dvaju kontinenata i dvaju okeana, na veoma bitnom strateškom mestu, i na ostacima starog grčkog grada Vizantiona. Poslednji car Bizantije se takođe zvao Konstantin. O padu Carigrada se često priča i govori u historiji, čak i kod zapadnih historičara. Smatra se jednom od prekretnica moderne historije.
Zašto je to tako?
Ko dolazi na mesto Rima?
Zvaničan nestanak tako velikog i moćnog carstva je ostavio veliku prazninu u svijetu. Sada se postavljalo pitanje ko je nasljednik Rimskog carstva, jer se podrazumevalo da nestanak jedne imperije treba da zamijeni druga imperija. Mnoge države su pretendovale na to da postanu “Treći Rim”, a možda pretenduju i dan danas. U najočiglednije pretendente su spadale tadašnja Otomanska imperija, koja je imala u svojim planovima osvajanje grada Rima, zatim Rusija, koja je sebe vidjela kao logičnog duhovnog naslednika Bizantije, Nemačka koja je čak napravila feudalnu državu pod nazivom Sveto rimsko carstvo (962 – 1806), Francuska sa Napoleonom i mnogi drugi. Sve je to bio uzrok velikih sukoba i osvajanja u svijetu.
Promjena Evrope i svjetske mape
Turski historičari nekada tvrde da treba zahvaliti Otomanima što su osvojili Konstantinopolj, jer je tada veliki broj naučnika i učenih ljudi napustio Bizantiju i naselio se u Evropi. Nije ih bilo malo. Oni su sa sobom ponijeli i svoje znanje, knjige, rukopise i veštine. Zato se smatra da su značajno doprinijeli, ako ne i uzrokovali pojavu renesanse, duhovnog i kulturnog uzdizanja Evrope, koja je predstavljala kraj mračnog doba, perioda nazadovanja zapadne civilizacije.
Nestanak Bizantije je u zapadnim krugovima dočekan sa nevjericom. Premda je Konstantinopolj pod novim nazivom Istanbul nastavio da se razvija, došlo je do prekida starih trgovačkih ruta između Zapada i Istoka, pa su Evropljani odlučili da potraže alternativne pravce trgovine sa drugim zemljama Istoka. U potragu za tim alternativnim pravcima se uključio i Kristofor Kolumbo, koji je tako slučajno otkrio novi kontinent, Ameriku, i tako doprineo promjeni svetske mape i poretka.